By w sposób usystematyzowany wskazywać na nietypowe rozwiązania – tak zwane komplikacje konstrukcji mechanizmu zegarka, trzeba odnosić się do schematu blokowego takiego mechanizmu.
Schemat blokowy mechanizmu zegarowego przedstawiony jest poniżej.
By w sposób jednoznaczny wskazywać konkretne komplikacje, niezbędne jest by przy każdym z bloków funkcjonalnych schematu precyzyjnie określić jego zadania (jaką pełni rolę), rozwiązanie które przyjmujemy jako bazowe, oraz wskazać na czym polegają i jak nazywają się specjalne konstrukcje. Dodatkowo, dla każdego bloku funkcjonalnego staramy się wybrać i opisać ciekawą realizację komplikacji konstrukcji danego bloku.
W poprzedniej, pierwszej części tego materiału edukacyjnego zastał przedstawiony także powyższy schemat blokowy bazowego mechanizmu zegarowego, oraz omówione zostały pierwsze cztery bloki funkcjonalne.
Znamy już zadania, rozwiązanie bazowe, wskazanie możliwych komplikacji oraz przybliżenie jednej z nich dla następujących zespołów: Naciąg, Napęd, Przekładnia chodu oraz Wychwyt.
W dalszej części tego materiału przedstawione zostaną pozostałe, następujące bloki funkcjonalne mechanizmu bazowego: Oscylator, Zespół regulacji okresu oscylatora, Urządzenie wskazujące.
Wspomniane zostaną także dodatkowe bloki funkcjonalne, które mogą znaleźć się w zegarku i które współdziałając z mechanizmem zegarowym pozwalają na realizację dodatkowych jego funkcji.
Zadaniem tak przedstawionego materiału edukacyjnego jest przypisanie różnorakich, znanych rozwiązań do konkretnych elementów mechanizmu zegarkowego, oraz usystematyzowanie wiedzy miłośników zegarków w tym zakresie. Jako że poniżej przedstawiony materiał jest kontynuacją przekazu z poprzedniego opracowania o tym samym tytule, to kolejno omawiane tutaj zespoły ponumerowane są w ciągu z poprzednią częścią opracowania.
5. Oscylator
Zadanie
Zadaniem oscylatora jest utrzymywanie stabilnych drgań, które zliczane są przez przekładnię wskazań, napędzaną przez przekładnię chodu. Jego zadaniem jest także całkowite rozproszenie energii dostarczonej mu przez wychwyt. Rozproszenie to następuje poprzez tarcie (cierne w łożyskach, aerodynamiczne wynikające z ruchu balansu i wewnątrz cząsteczkowe w sprężynie włosowej).
Rozwiązanie bazowe
Za rozwiązanie bazowe możemy przyjąć koło balansowe wykonane z mosiądzu, z wkrętami, lub bez, ze sprężyną włosową breguetowską lub płaską, wykonaną z nivaroxu. Balans taki pracuje w łożyskach z kamieniami nakrywkowymi mocowanymi na sztywno.
Komplikacje konstrukcji
Komplikacje oscylatora mogą polegać na:
a) zastosowaniu ułożyskowania wstrząsoodpornego (np. typu Incablock)
b) odmiennym ukształtowaniu koła balansowego
b) różnego rodzaju użytych materiałów i technologii wykonania elementów oscylatora
Przykładowa komplikacja konstrukcji zespołu oscylatora mechanizmu zegarowego
Wydaje się oczywiste, że dla opisania jednej z wielu komplikacji konstrukcji oscylatora zegarka, trzeba wybrać niezwykły element tego zespołu jakim na pewno jest sprężyna włosowa balansu. Ta część zawsze wzbudzała największe zainteresowanie laików otwierających samodzielnie koperty swoich zegarków, co powodowało, że w takich sytuacjach szybko ulegała zniszczeniu. Z drugiej strony, nawet wytrawnemu zegarmistrzowi niezwykle trudno jest doprowadzić ją do poprawnego kształtu.
Do dziś za najwyższej klasy fachowców uważani są ci z zegarmistrzów, którzy potrafią dobrze ułożyć włos, a z zazdrością wspominani są tacy, którzy przy układaniu włosa najpierw go prostowali, po czy potrafili nadać mu poprawny kształt poczynając od samej rolki mocującej włos na osi balansu.
Najnowszym osiągnięciem dla zespołu oscylatora jest wykonanie sprężyny włosowej z krzemu. Jest ona perfekcyjna w aspekcie zachowania kształtu, stałości własności mechanicznych – sprężystości w czasie, antymagnetyzmu i braku wpływu temperatury na własności mechaniczne. Krzem to jest coś niezwykłego!
Oczywiście sprężyna włosowa wykonana z krzemu nie nadaje się do zegarmistrzowskiego „układania”. Można ją tylko wymienić na inną, bo przy „próbie pincety” pęka jak szkło.
6. Zespół regulacji okresu oscylatora (nie zaznaczony na schemacie blokowym)
Zadanie
Zgodnie z nazwą zespołu, jego zadaniem jest regulacja okresu oscylatora zegarka.
Rozwiązanie bazowe
W rozważanym tutaj bazowym mechanizmie, dysponujemy regulacją okresu oscylatora za pomocą przesuwki regulacyjnej włosa, z przeciwramieniem pozwalającym na prostą, manualną zmianę jej położenia.
Komplikacje konstrukcji
W zakres zmian – komplikacji konstrukcji może wchodzić:
a) zmiana okresu poprzez zmianę bezwładności oscylatora
b) użycie mikro regulacji do zmiany położenia przesuwki
c) konstrukcja z łabędzią szyjką dla kasowania luzów przy zmianie położenia
d) instalacja zamku blokującego włos w przesuwce regulacyjnej
Przykładowa komplikacja konstrukcji zespołu regulacji okresu oscylatora mechanizmu zegarowego
Mogłoby się wydawać, że dla opisania zespołu regulacji okresu, ze względu na finezyjne rozwiązania i ciekawe kształty elementów, do opisu trzeba byłoby wybrać któreś rozwiązanie z mikro regulacji przesuwki włosa. Łabędzia szyjka, krzywka ślimakowa – czy te określenia części zespołów nie brzmią atrakcyjnie?
Rozwiązania te są rzeczywiście ciekawe i różnorodne, jednak ze względu na obecny poziom jakości produkcji nie przynoszą zdecydowanie lepszych efektów. Taki efekt daje użycie regulacji okresu oscylatora poprzez zmianę bezwładności balansu.
W odróżnieniu od regulacji poprzez zmianę długości aktywnej części włosa, zapewnia ona wysoką dokładność chodu zegarka tak przy pełnym nakręceniu – duża amplituda balansu, jak i przy małej amplitudzie balansu. Ta własność umożliwia wydłużenie zakresu pracy sprężyny napędowej, czyli powiększenie tak oczekiwanej rezerwy chodu mechanizmu.
Po raz pierwszy regulację dokładności poprzez zmianę bezwładności balansu zastosowała firma Patek Philippe w roku 1949.
7. Urządzenie wskazujące
Elementami składowymi zespołu urządzenia wskazującego są: przekładnia wskazań i wskaźnik
Zadanie
Zadaniem urządzenia wskazującego dla rozwiązania w zegarku bazowym jest przekazanie informacji o czasie bieżącym. Dla zegarków posiadających dodatkowe komplikacje rozwiązania bazowego zadaniem urządzenia wskazującego jest przekazanie informacji o wszystkich założonych, mierzonych przez mechanizm wartościach.
Jeśli zegarek posiada także dodatkowe zespoły funkcjonalne, to zadaniem urządzenia wskazującego jest prezentacja informacji o pomiarach wykonywanych dzięki pracy tychże zespołów.
Rozwiązanie bazowe
W naszym mechanizmie bazowym mamy przekładnię wskazań składającą się z ćwiertnika (osadzonego na osi koła minutowego), koła zmianowego i koła godzinowego z kasowanym luzem poosiowym za pomocą prężki. Wskaźnik stanowi pomalowana na dowolny kolor tarcza wraz z naniesioną metodą malarską podziałką. Stalowe wskazówki: godzinowa, minutowa i sekundowa mogą mieć powierzchnię dekoracyjną wykonaną w obróbce galwanicznej (złocenie).
Komplikacje konstrukcji
a) Komplikacja konstrukcji przekładni wskazań
Komplikacja przekładni wskazań może przykładowo polegać na rozbudowywaniu przekładni dla wszystkich możliwych do mierzenia przez mechanizm zegarka, wskazywanych wartości. Rozbudowa dotyczy tak samego sposobu liczenia, jak i sposobu prezentacji mierzonych wartości. Dodatkowe wielkości liczone przez przekładnie wskazań można podzielić na dane dotyczące czasu i kalendarza, dane dotyczące wskazań astronomicznych, oraz wskazania będące połączeniem tych dwojga danych.
Wśród dodatkowych danych czasu i kalendarza wskazywanych przez zegarek, które są określane jako dodatkowe komplikacje zegarka należy wymienić wskazania: sekund w centrum tarczy, dnia miesiąca, dnia tygodnia, miesiąca, roku (w tym roku przestępnego), tygodnia roku, znaku zodiaku,
Wśród dodatkowych danych astronomicznych należy wymienić:
faza Księżyca, pływy morskie, biorytmy, położenie sfery niebieskiej
Do dodatkowych danych będących połączeniem danych kalendarzowych i astronomicznych należą przykładowo: ekwacja, Wielkanoc, Dzień Pojednania, wskazanie wschodów i zachodów Słońca,
b) Komplikacja konstrukcji wskaźnika
Polega na zastosowaniu różnego rodzaju odmiennych od powszechnie stosowanych kształtów elementów, materiałów, czy sposobu mocowania, a także kolorystyki do wykonania elementów wskaźnika
c) Dźwiękowa informacja o aktualnych wskazaniach czasu
Ta komplikacja może zastąpić wskaźnik mechanizmu zegarka, a w pierwszych zegarach obecne było właśnie tylko rozwiązanie w postaci tego zespołu.
Dziś dźwiękowa sygnalizacja czasu jest dodatkową komplikacją konstrukcji mechanizmu zegarka.
Dla dźwiękowej sygnalizacji aktualnego czasu znane są następujące rozwiązania, minutowa, pięciominutowa, lub kwadransowa repetycja, oraz Petit i Grande Sonnerie.
Przykładowa komplikacja konstrukcji zespołu wskazań mechanizmu zegarowego
Na pewno wartą opisania komplikacją konstrukcji zespołu wskazań jest tak zwany panoramiczny sposób prezentacji dnia miesiąca.
W tradycyjnych – najczęściej spotykanych zegarkach pierścień kalendarza podzielony jest na 31 segmentów, co ogranicza wielkość pól przeznaczonych do oznaczenia konkretnych, kolejnych dni miesiąca.
Małe okno kalendarza, nawet z nadrukowanymi maksymalnie dużymi cyframi kolejnych dni miesiąca, bywa czasem niestety nieczytelne, szczególnie dla osób używających okularów do spoglądania na przedmioty położone w małych odległościach.
Kalendarz panoramiczny może być zrealizowany poprzez:
- dwa dyski obok siebie
- dysk i pierścień
- dwa dyski jeden pod drugim
W przykładowym rozwiązaniu dla podanej w ostatnim punkcie sytuacji, dysk górny jest podzielony na 16 segmentów. Pierwsze 15 pól jest przeznaczonych dla tylu pierwszych dni miesiąca, a w kolejny segment jest otworem umożliwiającym podgląd wskazań na dysku dolnym.
Dzięki takiemu rozwiązaniu uzyskuje się dwukrotnie większe pola do wskazania aktualnego dnia miesiąca.
8. Moduł nastawczy
Zadanie
Zadaniem modułu nastawczego jest korekta wskazań zegarka. W zegarku bazowym odbywa się ona z zachowaniem poprawnego względem siebie ustawienia wskazówek: godzinowej i minutowej.
W zegarkach z dodatkowymi wskazaniami zależności pomiędzy dodatkowymi wskazaniami w aspekcie zmiany wskazań zegarka zależą od konkretnego rozwiązania technicznego.
Rozwiązanie bazowe
Jako rozwiązanie bazowe można przyjąć konstrukcję modułu nastawczego opartego na kole naciągowym (beczka) umieszczonym ślizgowo na części wałka o przekroju kwadratu, posiadającego dwie pozycje stabilne nastawnika, co najmniej dwóch kół nastawczych i podpartego sprężyście wodzika beczki.
Komplikacje konstrukcji
Szybka korekta kalendarza czasami sprawia trudność, gdy trudno jest jednoznacznie wybrać i utrzymać w trakcie korekty odpowiednią i stabilną pozycję koronki.
Ciekawym rozwiązaniem korekty kalendarza jest konstrukcja korekty kalendarza w zegarku H. Moser & Cie, gdzie pozycję pozwalającą korygować kalendarz uzyskuje się nie poprzez wybór położenia koronki, ale w drodze sekwencyjnego (kolejnego po odciągnięciu do nastawy wskazówek) odciągnięcia koronki.
Dodatkowe wyposażenie zegarka a komplikacja konstrukcji mechanizmu zegarka
Dodatkowe wyposażenie zegarka może być powiązane z pomiarem czasu i wtedy automatycznie powoduje ono komplikację konstrukcji mechanizmu zegarka. Dla odmiany niektóre elementy i mechanizmy umieszczone w kopercie zegarka nie mają żadnego związku z pomiarem czasu i, co oczywiste... nic wspólnego mechanizmem zegarka.
Komplikacje konstrukcji mechanizmu dla zespołów dodatkowych powiązanych z pomiarem czasu są bardzo różnorodne i mogą posiadać wiele odmiennych rozwiązań. Najbardziej popularnymi są: stoper (wraz ze wszystkimi dodatkowymi opcjami wskazań) i budzik, sygnalizacja interwałów czasowych oraz teatr figur.
Próba opisu dodatkowego wyposażenia, wraz z różnorodnością wariantów wykonania, wykraczałaby poza zakres oczekiwanego materiału szkoleniowego. Dodatkowe wyposażenie zegarka z punktu widzenia wskazań na tarczy zegarka zostało wymienione także w materiale szkoleniowym nr 3.
Koniec części 2 (ostatniej).
Część pierwsza opracowania tu: Komplikacje konstrukcji mechanizmu zegarka. Część 1
Materiał szkoleniowy powstał w ramach przygotowania do 1. edycji „Matury z wiedzy o zegarkach”, materiał przygotowany przez Zegarki i Pasja
14:00 06.12.2020Wiedza
Komplikacje konstrukcji mechanizmu zegarka. Część 2
REKLAMA
Komplikacje konstrukcji modułu napędu zegarka – część 1
Zadania stawiane modułowi napędu, jego wczesne zmiany konstrukcyjne i przyjęte jako bazowe rozwiązanie, są opisane we wprowadzeniu do niniejszych rozważań – „Epizod 5 – N ...
Historia Czystopolskiej Fabryki Zegarków. Zegarki Wostok
Swoją historię ЧЧЗ (Чистопольский часовой завод - Czystopolskij Czasowyj Zawod) "Wostok" rozpoczyna jesienią 1941 roku. W listopadzie cisza spokojnego prowincjonalnego mi ...
Tajemnica sekundnika. Maurice Lacroix Masterpiece Mysterieuse
Dla wyróżnienia się zegarkiem, ich miłośnicy, oraz inne osoby zwracające uwagę na dekorację swojego nadgarstka, poszukują coraz to bardziej wyrafinowanych modeli czasomie ...
Zegarek rockandrollowy. Jaquet Droz The Rolling Stones Automaton - Only Watch 2023
Aukcje Only Watch to pomysł Luca Pettavino, zrealizowany pierwszy raz z sukcesem w 2005 roku i powtarzany do dziś. Only Watch zostało objęte patronatem księcia Alberta II ...
Chaotyczne piękno. Frederique Constant Manufacture Slimline Moonphase Date seconde/seconde/
Frederique Constant, to względnie młoda, szwajcarska marka zegarków o raczej klasycznej stylistyce i eleganckim wzornictwie, choć nie stroniąca od modeli sportowych, ale ...
Seiko Sharp Edge Series 3 Days. Wydłużona rezerwa chodu i tarcza z wzorem asanoha
Trudno jest stworzyć zegarek, który może stać się fundamentem całej platformy modelowej. Japońskiej marce Seiko jednak niejednokrotnie ta sztuka się udawała. Tak też było ...
Zenith Defy Extreme Mirror. Skomplikowany chronograf, który odbija światło i kolory
Kto nie kocha El Primero? To nie tylko znany i cieszący się powszechną sympatią model zegarka, ale przede wszystkim mechanizm, obecny między innymi w chronografach ze sta ...
Vacheron Constantin x The Met. Partnerstwo, by chronić i przekazywać wiedzę oraz doświadczenie
Nowe partnerstwo pomiędzy marką Vacheron Constantin a Metropolitan Museum of Art (The Met), wiodącym muzeum sztuki założonym w 1870 roku, opiera się – jak możemy przeczyt ...
Recenzja: Atlantic Worldmaster Regulator Automatic (3 wersje kolorystyczne)
Znów mamy okazję recenzować nowość marki Atlantic, i – znów - nie będzie tutaj jakiegoś wielkiego zaskoczenia, ponieważ trafił do nas model Worldmaster, czyli klasyka w p ...
Bulova Lunar Pilot Meteorite Limited Edition. Kosmiczny zegarek z tarczą z meteorytu
Astronauci wszystkich misji Apollo byli wyposażeni w wybrane przez NASA zegarki Omega Speedmaster Professional, jednak, gdy w lipcu 1971 roku Dave Scott, członek misji Ap ...
Mudita Element. Nowy zegarek polskiej marki na Kickstarterze!
Mudita to nowa marka na rynku. Oczywiście nie odkrywam Ameryki pisząc to, niemniej ta firma, która - co dla wielu osób będzie bardzo ważne - jest polską firmą, nie jest t ...
Genus Dragon 2024. Mityczny smok i wskazanie czasu w wyszukany sposób
Historia powstania tej niezależnej manufaktury zegarków jest bardzo krótka, ponieważ jej funkcjonowanie na rynku trwa zaledwie kilka lat. Bezkompromisowi wirtuozi: Cather ...