Kontrola wodoszczelności to proces, który powinni doskonale znać zegarmistrzowie, ale są nim także żywo zainteresowani tak sprzedawcy, jak i użytkownicy zegarków. W zakładach serwisowych najczęściej spotykanym, używanym jako podstawowe urządzenie serwisowe, jest obecna także w zakładach produkcyjnych „Kopułka” służąca do przeprowadzania testów na sucho. W części zakładów, niezależnie od tego wskazanego powyżej przyrządu, znajduje się także tuba do sprawdzania szczelności w teście „mokrym”. W niej zegarek poddawany jest ciśnieniu cieczy (wody) w przeźroczystej tubie, umożliwiającej obserwację miejsca nieszczelności.
Test na sucho – Kopułka
W trakcie testu szczelności prowadzonego w Kopułce, badana jest grubość zegarka - ugięcie szkła lub dekla koperty przy obniżonym, a następnie podwyższonym w stosunku do otoczenia ciśnieniu. Za ciśnienie otoczenia (normalne) przyjmuje się ciśnienie wynoszące ok. 1 atm (w przybliżeniu: 1000 hPa, 760 mm Hg, 1 Bar). Wskazania czujnika ciśnienia i mikrometru, przy prawidłowo przeprowadzonym pomiarze, są jedynymi danym wyjściowymi dla potwierdzenia szczelności, lub informacji o nieszczelności zegarka. W oferowanych na rynku Kopułkach zegarki zwykle poddawane są badaniom dla podciśnienia – do 0,5 bar i ciśnienia do 10 bar.
Cykl sprawdzania wybierany jest ręcznie, a jego rozpoczęcie następuje automatycznie po zamknięciu kopułki. Program do sprawdzania wybiera się w zależności od klasy szczelności poddawanego testowi zegarka. Dla czasomierzy posiadających czujnik ciśnienia wybierany jest specjalny program.
Po umieszczeniu zegarka w uchwycie i opuszczeniu na jego szkło końcówki czujnika mikrometrycznego, przy poprawnie ułożonym – nie zakłócającym pomiaru pasku/bransolecie, zamykana jest kapsuła i można rozpocząć pomiar.
Pierwszy test polega na wyssaniu powietrza z kopuły i w ten sposób wytworzenia podciśnienia rzędu 0,5 bar.Jeśli zegarek jest szczelny, to przy zamianie ciśnienia w otoczeniu zegarka ciśnienie wewnątrz jego koperty nie ulegnie zmianie. Taki stan spowoduje że mikrometr wskaże zwiększenie się grubości zegarka. Zegarek jest szczelny - na zielono zapala się dioda kontrolna.
W przypadku nieszczelności zegarka wyssane powietrze z wnętrza zegarka zmienia ciśnienie w kapsule, a z drugiej strony powoduje brak zmiany grubości koperty. W takiej sytuacji pomiar zostaje automatycznie przerwany, a dioda zapala się na czerwono! Zegarek jest nieszczelny (z doświadczenia wiadomo, że zwykle jest to duża nieszczelność).
W drugim pomiarze kapsuła jest napełniania powietrzem do wartości ciśnienia zgodnej z wybranym założonym cyklem. Jeśli w trakcie wzrostu ciśnienia koperta zegarka ugnie się (wskazanie mikrometru), to oznacza to, że powietrze nie dostało się do wnętrza koperty – zegarek jest szczelny. Jeśli koperta się nie ugnie, to oznacza, że w jej wnętrzu panuje ciśnienie identyczne jak w jej otoczeniu, a to oznacza, że powietrze przedostało się do wnętrza koperty – zegarek nie jest szczelny.
Wynik pomiaru może nie być poprawnym – urządzenie może wykazać nieszczelność szczelnego zegarka w przypadku badania zegarka małego ze sztywnym (szafirowym) szkłem i małym, sztywnym deklem koperty.
Próbie szczelności nie mogą być podawane zegarki z kopertami, które na deklach posiadają folie ochronne, gdyż ich obecność powoduje błędną interpretację pomiaru mikrometru.
W niektórych przypadkach w wyniku pomiaru następuje zapalenie się diod na różowo, co oznacza że ugięcie koperty lub zmiany ciśnienia są na granicy parametrów pomiarowych.
Zniszczeniem szkła, a także tarczy mogą skończyć się próby badania szczelności w przypadku zarysowanego szkła. W trakcie wzrostu ciśnienia może dojść do pęknięcia szkła.
Testy w kapsule dają jednoznaczny komunikat w przypadku szczelności zegarka (z wyjątkiem zegarków o małych i sztywnych szkłach), ale w przypadku informacji o nieszczelności nie wskazują jej miejsca, więc nie można wskazać jej przyczyny. Jedynie doświadczenie zegarmistrza wsparte odczytem danych z wyświetlacza LCD może sugerować powód nieszczelności.
Dla wskazanie miejsca nieszczelności wykonuje się testy wodne w tubie ciśnieniowej.
Test na mokro – tuba z wodą
Zegarek bez paska, czy bransolety jest umieszczany na wieszaku związanym z deklem tuby. Po nałożeniu denka tuby z zegarkiem, powinien on znajdować się powyżej lustra wody. Za pomocą nakrętek następuje szczelne zamknięcie tuby.
Ręczną pompką wtłaczane jest powietrze do przestani ponad lustrem wody, aż do osiągnięcia założonej wartości wskazywanej na analogowym wskaźniku.Po uzyskaniu oczekiwanego ciśnienia zegarek jest przemieszczany ręcznie poniżej lustra wody.
Następnie poprzez zawór w deklu tuby wypuszczane jest powietrze z przestrzeni ponad lustrem wody.Jeśli zegarek jest szczelny nie ma żadnych widocznych zmian.
Jeśli zegarek jest nieszczelny, to poprzez miejsca nieszczelności, z wnętrza koperty wydostaje się powietrze, które dostało się tam przez te same szczeliny, gdy czasomierz znajdował się ponad lustrem wody, przy podnoszeniu ciśnienia w tubie. Dla dużych nieszczelności widać wyraźnie szybko wydostające się z tych miejsc bąbelki powietrza. Dla małych nieszczelności, w miejscu ich występowania tworzą się tylko małe bąbelki powietrza.
O ile zegarek nie przebywa w wodzie zbyt długo po obniżeniu ciśnienia i nie ma dużych nieszczelności, wydostające się z wnętrza koperty powietrze nie pozwala na wniknięcie tam wody.
Dzięki testowi na mokro zegarmistrz może znaleźć miejsce nieszczelności i dzięki temu określić jej przyczynę.
Jako że badanie metodą na mokro jest swego rodzaju „igraniem z ogniem”, to mimo, że w trakcie jego przeprowadzania woda nie powinna dostać się do wnętrza koperty zegarka, zegarmistrze preferują jego przeprowadzanie tylko dla samej koperty zegarka (z wyjętym mechanizmem).
Władysław Meller
*specjalne podziękowania autor składa Arkadiuszowi Złotowskiemu – zegarmistrzowi z firmy „Tempus” z Łodzi za konsultacje merytoryczne w trakcie przygotowywania niniejszego tekstu.
Artykuł ukazał się w drukowanym kwartalniku Zegarki i Pasja w drugim kwartale 2018 roku. Wersja elektroniczna tego numeru kwartalnika jest stale do pobrania tu - Magazyn Zegarki i Pasja nr 5
10:40 08.10.2018Wiedza
Warto chronić swój zegarek. Wodoszczelność - kontrola szczelności zegarków
REKLAMA
Muzeum Zegarów - historia Muzeum Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych Januszkiewicza w Warszawie
Cechowe Muzeum Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych wywodzi się z lat sześćdziesiątych poprzedniego wieku, a od początku lat siedemdziesiątych zlokalizowane jest na ulic ...
ROAMER – historia marki
1888 – Początek historii, która trwa do dziś Początki firmy ROAMER Watch Company sięgają roku 1888, czyli momentu w którym 29-letni Fritz Meyer założył własną pracownię z ...
1 grudnia – święto Patrona zegarmistrzów
„Legendy chrześcijańskie” i święty Eligiusz, czyli rzemieślniczy morał z opowiastki na temat kowala, który został misjonarzem W Galerii Uffizi we Florencji znajduje się o ...
CODE41 Moon Inception. Powierzchnia i kratery Księżyca na tarczy zegarka!
Firma CODE41, założona w 2016 roku przez projektanta zegarków Claudio D’Amore, postawiła za cel swojej działalności stworzenie własnej, nowej wersji wysokiej jakości zega ...
Montblanc Star Legacy Automatic Date 39 mm Limited Edition. Klasyka zawsze w modzie
Marka Montblanc, mimo stosunkowo młodego wieku w zegarkowym świecie, cały czas udowadnia, że nie pozostaje w tyle względem swoich “starszych” kolegów. W ostatnich latach ...
Zieleń nadal modna. Nowa Doxa SUB 200T Sea Emerald Green
Słońce, plaża, drinki z palemką i woda. W ten sposób duża część ludzi wyobraża sobie wakacje. Bez względu na to, czy mowa o rodzimej linii brzegowej, czy egzotycznych kie ...
Recenzja: Davosa Newton Pilot Automatic
Davosa to szwajcarska marka zegarmistrzowska, która w swojej całkiem bogatej ofercie proponuje zegarki dobrze wykonane i często sporo oferujące, a dostępne w niewygórowan ...
Orient Star Diver 1964 1st Series - od teraz także w wersji ze srebrną tarczą
Orient to japońska marka zegarmistrzowska, która ma bogate tradycje związane z zegarkami typu diver. Najstarsze sięgają modelu Olympia Calendar Diver z 1964 roku, co czyn ...
Cztery marki zdominowały branżę! Wyniki szwajcarskich firm zegarkowych w 2023
Cztery marki: Rolex, Cartier, Omega i Patek Philippe mają łącznie 50,9 proc. udziału w szwajcarskim rynku zegarków. Najdroższe zegarki oferuje marka Greubel Forsey, która ...
Eberhard & Co Traversetolo. Klasyczna tarcza i mechanizm z ręcznym naciągiem
Manufaktura Eberhard & Co. została założona w 1887 roku w La Chaux-de-Fonds przez George'a-Emile'a Eberharda, w historycznym miejscu narodzin szwajcarskiego przemysłu zeg ...
Recenzja: Atlantic Worldmaster Regulator Automatic (3 wersje kolorystyczne)
Znów mamy okazję recenzować nowość marki Atlantic, i – znów - nie będzie tutaj jakiegoś wielkiego zaskoczenia, ponieważ trafił do nas model Worldmaster, czyli klasyka w p ...
Bulova Lunar Pilot Meteorite Limited Edition. Kosmiczny zegarek z tarczą z meteorytu
Astronauci wszystkich misji Apollo byli wyposażeni w wybrane przez NASA zegarki Omega Speedmaster Professional, jednak, gdy w lipcu 1971 roku Dave Scott, członek misji Ap ...